برای ثبت موجودی کالا در شرکت ها دو روش وجود دارد.
روش ثبت ادواری موجودی کالا (در اینجا بحث می شود)
روش ثبت دائمی موجودی کالا (در مقاله دیگری بحث می شود)
روش ثبت ادواری موجودی کالا :
درروش ثبت ادواری ، حساب موجودی کالادرطول دوره مالی گردش نداردو تا پایان دوره مالی ,تا قبل ازاصلاحات ,بدون تغییرباقی می ماند وسپس باانجام دوثبت اصلاحی ابتدا مبلغ موجودی کالا دراول دوره ازاین حساب حذف , سپس مبلغ موجودی کالای پایان دوره دراین حساب بدهکارمی شود.
امروزه با وجود نرم افزارهای حسابداری بسیار زیادی که در بازار وجود دارند ، معمولا از روش ثبت ادواری استفاده نمی شود و از ثبت دائمی موجودی کالا استفاده می شود.
سیستم ارزیابی ادواری موجودیها(Periodic Inventory system ):
در این سیستم مسائل انبارداری به صورت زیر است :
در اول دوره حساب معین موجودی کالا به میزان ارزش موجودی کالا در انبار بدهکار می شود.
هنگام خرید کالا، حساب معین خرید کالا بدهکار می شود و حساب معین موجودی کالا تغییری نمی کند.
هزینه های اضافی خرید کالا مانند حمل به حساب موجودی کالا گذاشته نمی شوند.
هنگام فروش و خروج کالا از انبار ، حساب موجودی انبار تغییر نمی کند.
بهای تمام شده کالای فروش رفته و موجودیهای پایان دوره انبار در پایان دوره مالی به هنگام تهیه صورتهای مالی محاسبه می شود.
در این روش موجودیهای آخر دوره شمارش شده و ارزش آن بر مبنای یکی از روشهای پذیرفته شده گردش بهای تمام شده تعیین می شود و حسابدارها با کسر کردن ارزش آن از بهای تمام شده کالای آماده برای فروش (که خود از موجودیهای اول دوره بعلاوه خرید طی دوره بدست می آید) بهای تمام شده کالای فروش رفته را محاسبه می نمایند:
ارزش کالای آماده برای فروش = ارزش موجودی در ابتدای دوره + خرید موجودی طی دوره
بهای تمام شده کالای فروش رفته = ارزش کالای آماده برای فروش منهای ارزش موجودی در پایان دوره
روشهای مختلف ارزیابی ادواری موجودیها به سه دسته کلی تقسیم می شود که عبارتند از:
1- روش اولین صادره از اولین وارده (FIFO)
2- روش اولین صادره از آخرین وارده (LIFO) (در حال حاضر قابل قبول نیست و نمی توان از آن استفاده نمود)
3- روش میانگین موزن (Weighted Average )
مثال: موجودی اول فروردین مساوی 20 واحد و بهای تمام شده یک واحد آن بالغ بر 100 ریال است. در طول این ماه 50 واحد از این کالا خریداری شده است که بشرح زیر می باشند که وارد انبار شده بودند:
تاریخ تعداد وارده فی مبلغ کل وارده هزینه های حمل
موجودی اول فروردین 20 100 2000
خرید 11 فروردین 20 105 2100 100 ریال هزینه حمل
خرید 15 فروردین 10 110 1100 60 ریال هزینه حمل
خرید 30 فروردین 20 120 2400 150 ریال هزینه حمل
جمع 70 7600 310 ریال
بنابراین تا حالا حسابها به صورت زیر در دفاتر ثبت شده اند:
حساب شرح بدهکار بستانکار
موجودی کالا موجودی اول دوره 2000
حساب خرید کالا خرید 11 فروردین 2100
حساب خرید کالا خرید 15 فروردین 1100
حساب خرید کالا خرید 30 فروردین 2400
هزینه های حمل جمع هزینه های حمل 310
توجه کنید که طرف حساب بستانکار در ثبت های بالا می تواند مختلف باشد که ما در اینجا ثبت نکرده ایم.
از 70 واحد کالای خریداری شده بالا، 40 واحد آن در طول فروردین بفروش رفته است و 30 واحد از آن باقی مانده است صورت ریز فروشهای ماه بشرح زیر می باشد:
تاریخ تعداد صارده فی مبلغ کل صارده
فروش 5 فروردین 10 130 1300
فروش 12 فروردین 20 130 2600
فروش 15 فروردین 5 130 650
فروش 21 فروردین 5 140 700
جمع 40 5250
فروش های بالا دارای ثبت های خاص در حسابداری فروش هستند که مورد بحث ما نیست و قیمت های ذکر شده در جدول بالا هم نباید ما را گمراه کند و فکر کنیم که در حسابداری انبار تاثیری دارند زیرا آنها قیمت فروش هستند. حالا به بحث خود بر می گردیم.
شرکت فوق برای ارزیابی 30 واحد کالای خود که در انبار مانده است ناگزیر است از یکی از روشهای ادواری قیمت گذاری بهره جوید.
در اینجا ما به سه روش LIFO ، Weighted Average ، FIFO ، ارزش موجودی پایان دوره و به تبع آن بهای تمام شده کالای فروشی رفته و اثرات محاسبه سه روش بر سود آوری را محاسبه خواهیم کرد:
برای خواندن بقیه این مقاله و همچنین مقالات مشابه دیگر از طریق لینک زیر به وب سایت شرکت داده پردازان ارگس مراجعه نمایید.
روش های ثبت موجودی و تاثیر آن در سود (زیان) شرکت