دارایی هایی که وجود آن رشد شرکت را به همراه دارد اما گاها از ارزش گذاری آن صرف نظر می شود. دارایی نامشهود در حسابداری به آن دسته از دارایی هایی اطلاق می شود که به عینه قابلیت مشاهده ندارند اما برای شرکت دارای ارزش خاصی است مثلا حق اختراع یا حق تالیف موجودیت عینی ندارند ولی نوعی امتیاز برای دارنده محسوب می شود که باید در زمره دارایی ها از آن یاد کرد.
شرکت ها دارایی های خود را به بهای تمام شده ثبت می کنند. اما در کل دارایی های نا مشهود به دو دسته تقسیم می شوند. دارایی های نامشهود استهلاک پذیر و دارایی های نا مشهود استهلاک ناپذیر.
اگر دارایی نامشهود به مانند حق اختراع، حق تالیف و حق امتیاز دارای عمر محدود باشند در بخش دارایی های نامشهود استهلاک پذیر طبقه بندی می شوند. ولی اگر دارای عمر مفید نامعینی باشند، مستهلک نمی شوند و در واقع استهلاک پذیر نیستند مانند سرقفلی، علامت تجاری و نام تجاری.
اما نکته مهمی که در خصوص دارایی نامشهود در حسابداری قابل توجه است موضوع مربوط به شناسایی دارایی های نامشهود است. دارایی نامشهود نیز مانند دارایی مشهود به بهای تمام شده خرید ثبت میشود. اما یک تفاوت مهم در اندازه گیری بهای تمام شده این دو دارایی وجود دارد.
بهای تمام شده دارایی ثابت مشهود برابر است با قیمت خرید دارایی و هزینه های متحمل شده جهت طراحی و ساخت دارایی را شامل می شود. اما بهای تمام شده دارایی ثابت نا مشهود تنها قیمت خرید را در بردارد.
شرکت ها تمام مخارج متحمل شده جهت ایجاد و توسعه دارایی های نامشهود را در دوره وقوع به عنوان هزینه های عملیاتی، در صورت سود و زیان شناسایی می کنند.
نکته بسیار مهم دیگری که در خصوص دارایی نامشهود در حسابداری باید بیان نمود موضوع استهلاک است. بر خلاف دارایی های ثابت مشهود که برای استهلاک از حساب استهلاک انباشته استفاده میشود، برای دارایی های نامشهود هزینه استهلاک دارایی نامشهود را بدهکار و دارایی نامشهود را بستانکار می نماید. استاندارد شماره ۱۷ حسابداری در مورد دارایی های نامشهود بیان شده و نکات مهمی را توضیح داده است.
در نرم افزار حسابداری باتیز و نرم افزار حسابداری سما ، محصول شرکت داده پردازان ارگس می توان دارایی های ثابت را در کارت اموال ثبت نمود و نحوه محاسبه استهلاک آنها را نیز مشخص کرد.
نرم افزار حسابداری باتیز در هر ماه استهلاک مربوط به هر دارایی را محاسبه می کند و در کارت اموال آن دارایی ثبت می کند و در هر ماه یک سند حسابداری استهلاک دارایی ثابت ثبت می نماید.
موارد بالا توسط نرم افزار حسابداری باتیز انجام می شود و از اشتباهات محاسباتی کاربری جلوگیری می نماید.
♨️ در صورتیکه براساس محاسبات حسابداری "استهلاک" ارزش دفتری و عمر مفید دارایی در دفاتر صفر شود.
طبق نص صریح استاندارد حسابداری شماره ۱۱ بند
۴۸ - عمر مفید یک دارایی باید حداقل در
پایان هر دوره مالی بازنگری شود. چنانچه تفاوت قابل ملاحظه ای بین پیش
بینیهای فعلی و برآوردهای قبلی وجود داشته باشد، این تغییرات باید به عنوان
تغییر در برآورد حسابداری محسوب و طبق استاندارد حسابداری شماره ۶ با
عنوان ” گزارش عملکرد مالی“ شناسایی شود. و بند
۵۳ - عمر مفید یک
دارایی برحسب استفاده مورد انتظار واحد تجاری از دارایی تعریف می شود . خط
مشی مدیریت دارایی در واحد تجاری ممکن است متضمن واگذاری دارایی پس از مدتی
معین یا پس از مصرف بخش مشخصی از منافع اقتصادی آن باشد. بنابراین عمر
مفید یک دارایی ممکن است کوتاهتر از عمر اقتصادی آن باشد. برآورد عمر مفید
دارایی موضوعی قضاوتی است که عمدتاً مبتنی بر تجربه واحد تجاری در مورد
داراییهای مشابه می باشد. و بند
۵۷ - روش استهلاک مورد استفاده برای
دارایی باید حداقل در پایان هر دوره مالی بازنگری شود. در صورت تغییر
قابل ملاحظه در الگوی مصرف منافع اقتصادی آتی مورد انتظار دارایی
مربوط، جهت انعکاس الگوی جدید، روش استهلاک باید تغییر یابد. چنین
تغییری باید به عنوان تغییر در برآورد حسابداری محسوب و طبق استاندارد
شماره ۶ با عنوان ” گزارش عملکرد مالی“ شناسایی شود. و بند
۷۰ - یک
قلم دارایی ثابت مشهود در زمان واگذاری یا هنگامی که به‌طور دائمی
بلا استفاده میشود و هیچ منافع اقتصادی آتی از واگذاری آن انتظار
نمی‌رود، باید از ترازنامه حذف شود.
نکته : افزایش عمر مفید دارایی بایست در صورت‌های مالی "یادداشتهای توضیحی" افشاء گردد .